وَعُرِجَ بِشَخْصِهِ فِى اليَقَظَةِ اِلَى السَمَاءِ

Isaa dhagayu, qaama isaatin,samii baasanii, warra samii hundaatin wal arganii, malaayka`aafii anbiyoonni samii keessa jiran hundi , isaan dhiyeessee.

ثُمَّ اِلَى حَيْثُ شَاءَ اللَّهُ مِن العُلاَ

Eegasii bakka Rabbiin fedhe, samii torbanii ol dabree, (sidratul Muntahaa) gayee (baytulma’muur) gayee.

وَأَكْرَمَهُ اللَّهُ بِمَا شَاء

Rabbii isaa argee, waan hundaan akka fedhetti isa guddisee.

وَأَوْحَى اِلَيْهِ مَا أَوْحَى

Waan beekkomsa taye , hedduu Rabbiin , jaalallee isaa Muhammad barsiisee, waan hedduu, gurguddoo,ajaa`ibaa,isa agarsiisee, salaata shantama,isaafii, ummata isarratti wajjabsiisee, eegasii nabi Muhammad lafatti gad deebi`uudhaf karaa bu`e.

Hanga samii jaheessa`aa gayetti. Duuba nabi Muhammad , achitti nabi Muusaa ilma imraan argee, nabi Muusan nabi Muhammadiin, ummanni kee laafa`a Rabbiin arja`aa, salaata shantama kana, narraa xiqqeessi ji`ii ,khadhu je`eenii, nabi Muhammad , hoggaa hedduu rabbitti deddeebisee , Rabbiin salaata shantamman , shanitti deebbiseefii, salaanni tun dalaga`aan shanii, sawaaban shantamii, je`eenii, nabi Muhammad , lafatti karuma , koreen gad deebi`ee, halkanuma san , makkatti deebi`e odoo subhiin hin gayin (مَا كَذَبَ الفُؤَادُ مَا رَأَى).qalbiin isaa waan ijji isaa garte   hin  kijibsiifne.

فَصَلَى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَمَ فِى الأُولَى وَالآخِرَة

Rabbiin rahmataafii nagaya , waytii dabarteefii ,waytii dhuftullee , isarratti haa buusu.

وَالحَوضُ الَّذِى أَكْرَمَهُ اللَّهُ تَعَالَى بِهِ غَيَاثًا لاِمَّتِهِ حَق

Hawdin Rabbiin nabi Muhammadiif kenne, ummata isaatif dirmatu’uu jecha, haqaa. ni dhugo’oomsina. waan nabi Muhammad nuu odeessef jecha.

(Hawdin):naanniga guddaa dheerinni isaa amna baatii takkaa gayu. kan geebni akka urji’itti heddu’uu irra jiru, naanniga san, bishaan aananirra adi`ii, kan hancabbi`irra qabbanaaya’aa, kan daymarra mi`aaya`aa , kan shitto`orra urgaayutu laga (kowsar) je`amu , kan jannata keessa jirurraa, itti yaa’a . kan ormi Mu’minaa, kan dirree qiyaama’atti dheebun gubde dhugee dheebuu bayu. odoo jannata hin seenne . kan nabi Muhammad gubbaa dhaabbatee ,ummata isaa,warra karaa isaa qajeelee irratti deeme, obaasu, Rabbiin warra hawdii isaanii san dhugurraa nu haa godhuu ,namni bishaan san takka dhuge, eegasii hin dheebotu.

والشَّفَاعَةِ التِي ادخَرَهَا لَهُم حَق كَمَا رُوِى فِي الاِخبَار

Shafaa`an  nabi Muhammad,nageenyi isarratti haa jiraatuu, tan ummata isaatif ol kaaye , haqaa , ni dhugo’oomsina.

Guyyaa qiyaama`aa anbiyoonni , malaaykan,Mu`mintoonni, nama shafa`an iznii Rabbiitin shafaa`an nabi Muhammad , nageenyi isarratti haa jiraatuu , gosa heddu’u. 

1  : warra khayri`iifii sharriin isaanii wal qixxaattef, Rabbi khadhatee jannata isaan seensisu`u.

2  :  darajaa warra jannata seenee, hanga isaan haqa godhatanirra, Rabbi khadhatee isaanii ida’u.

3 : Jara kum torbaatam gayu, ummata isarraa Rabbi khadhatee, hisaaban male`etti, jannata seensisu’.

4 : Warra dilii gurguddoo dalagee . azaaba seene, Rabbi khadhatee ibidda keessaa baasu’u.

5 : Warra azaaba zalaalami`ii haqa godhaterraa, azaaba xiqqeessu’uu, akka adeera takkaa abbeeraa isarraa Rabbi khadhatee azaaba xiqqeessu`uu .

6 : Warra dirree qiyaama’aa keessatti cinqii guddoo argee, odoo Rabbiin asumaa nu oofee, odoo garuma ibiddallee nu oofee , je`ee hawwuuf, Rabbi dhadhatee, duuba Rabbiin dafee isaan jiddu`utti dubbii laalee, warra jannataa jannata seensisee, warra azaabaa azaaba seensisu’u.

Haalli, warra dirree qiyaama`aa dhaabbatu hundi, islaamafii, kuffaarrilleen ,hoggaa aduun mataa isaanirratti gad dhiyaattee, danfi isaanirraa bayu isaan cancalee, sammuun isaan khoyxe,ka’aniiti nabi (aadamitti) dhaqanii, waan keessa jirru ni gartaa, Rabbi nuu khadhu , akka asii nu oofu, odoo gara ibiddallee taatee je`aniin. Jennaanin, naa mitii (nuuhitti) dhaqaa je’aan . nuuhis naa mitii nabi (Ibraahiimitti) dhaqaa je`aan. Inninis naa mitii (Muusa`atti) dhaqaa je`aan , inninis naa  mitii (Iisa`atti) dhaqaa je`aan, inninis naa mitii nabi (Muhammaditti) dhaqaa Rabbiin ar`a dallansuu takkaan dallanin dallanee,namni dura dhaabbatuu dandayu hin jiruu, yoo Muhammad taate malee je`aan. duuba hoggaa dhufanii nabi Muhammaditti , waan keessa jiran himatan nabi Muhammad ka`eeti, Rabbiif sujuudee, Rabbiin mataa ol qabuu, waan feetu khadhadhu je`eenii , nabi Muhammad akka warra dirree qiyaama`aa keessatti, cinqii arge san,dafee adda yaasu khadhatee, Rabbiin dafee addaan isaan yaasa , takkaa baasa. 

Gaafas khalqiin hundi, darajaa nabi Muhammad Rabbi biraa qabu, arganii beekhan.

وَالمِيثَاقِ الَّذِى أَخَذَهُ اللَّهُ مِن آدَم وَذُرِيَتِهِ حَقٌ

Baallamni Rabbiin Aadamiifii,ilmaan isarraa fuudhe haqa.

Wanni odeeffame, kan hadiisatti dhufe : Rabbiin ruuhii ilmaan namaa hunda uumeti, dudda aadamirratti walitti qabee, an  Rabbii keessanii mitii je`ee,gaafate, gaafannaan eeyee ati Rabbii kheenya, siitu nu uume je`anii ifitti ragaa bayan.

Wanni Rabbiin akkasitti gaafateef, akka warri kafare guyyaa qiyaama`aa , waan himatu dhabu`uufi,waan eega amananii kafaraniif jecha.kan itti ida`ee , Rabbiin anbiyaa itti erge.

قَد عَلِمَ اللَّهُ فِيمَا لَم يَزَل عَدَدَ مَن يَدْخُلِ الجَنَّةَ

Rabbiin, odoo nama hin uumin dura, lakkooysa warra jannata seenuu,beekhee jira

وَعَدَدَ مَن يَدْخِلِ النَّار

Ammallee lakkooysa warra ibidda seenullee beekhee jira.

جُــمْلَةً وَاحِــدَة

Bakka takkatti, jilma`atti,walii gala isaanii beekhee jira.

وَلاَ يُزَادُ فِى ذَلِكَ العَدَدُ وَلاَ يُنْقَص مِنْه

Lakooysa warra jannata seenutiifii, kan ibidda seenuu, kan Rabbiin beekhee dabarserra, wanni ida`amu hin jiru. Ammallee wanni irraa ir`atu hin jiru.

وَكَذَلِكَ أَفْعَالُهُم فِيمَا عُلِمَ مِنْهُم اَنْ يَفْعَلُوهُ

Akkasuma dalagaan khalqi`ii, waan Rabbiin odoo isaan hin uumin azalitti ni dalaganii isaanii, hangana dalaganii beekhee, wanni itti ida`amu hin jiru, wanni irraa ir’atus hin jiru, nama hunda Rabbiin odoo isa hin uumin, waan inni dalagu`uu taa`u hunda ,beekhee muree jira. Abalu gaarii dalagu’uu taa’aa , hamtuu dalagu`uu taa`aa , beekheti sanirratti Rabbiin nama uume.

وَكُلٌّ مُيَسَرٌ لِمَا خُلِقَ

Namni hundi waan uumameef dalaguun isaaf laafti.

وَالاَعْمَالُ بِالخَوَاتِيم

Dalagaan hundinuu ta jannatatti nama geessituufii, tan ibiddatti nama geessitulleen. Maayyi`iin laalamti, nama dalagaa jannatatti nama geessitu zamana hedduu dalagee, maayyii keessa, dalagaa hamtuu ibiddatti nama geessitu waa xiqqo dalagee, sanirratti du`ee, azaaba seenutu jira , ammas nama zamana hedduu, waan hamtuu dalagee, maayyii keessa,waan gaarii dalagee , sanirratti du`ee , jannata seenutu jira.

السَعِيدُ مَن سَعِدَ بِقَضَاءِ اللَّهِ

Namni milkaayan,kan warra jannataa , nama iimaanarratti du`u , nama Rabbiin inni iimaanaratti du`aa, katabee, hakamee, dabarse.

وَالشَّقِىُّ مَن شَقِى بِقَضَاءِ اللَّهِ

Namni hoongayaan , kan warra ibiddaa , nama kufri`irratti du`u. nama Rabbiin kufri`irratti du`uu isaa katabee , dabarse .wanni waan Rabbii dabarserraa jirjiiramu hin jiru. namni milkaayaa tayuu, isaaf dabarse, hoongayaa hin tayu. namni hoongayaa tayuun isaaf dabarte , milkaayaa hin tayu.

وَأَصْلُ القَدْرِ سِرُّ اللَّهِ تَعَالَىَ فِى خَلْقِهِ

Qadarri, wanni Rabbiin muree dabarse , akkaatan inni dalagaa isaa itti oofu,sirrii Rabbiin waan uume,khalqii isaa keessa kaaye.

لَمْ يَطَلِعْ عَلَى ذَلِكَ مَلَكٌ مُقَرَبٌ

Waan Rabbiin muree dabarse san ,malaaykan Rabbiin ifitti dhiyeesse hin beytu.

وَلاَ نَبِىٌ مُرْسَل

Nabiyyiin Rabbiin ergelleen hin beekhu.

وَالتَعَمُقِ وَالنَّظَرُ فِى ذَلِكَ

Waan Rabbiin muree dabarse, baruu barbaadun, lallaalanii keessa kutanii arguu barbaadun.

ذَرِيعَة الخِذْلاَنِ

Karaa milkii dhabu`uuti.

وَسُــلَمُ الحِرْمَانِ

Korsa takkaa sullama hoongayu`uuti.

وَدَرَجَةُ الطُغْيَان

Darajaa badii keessa wasanaa bayu’uuti.

فَالحَذَرُ الحَذَرَ مِن ذَلِكَ

Wannin sii dhaamu, waan Rabbiin muree dabarse baruu barbaaduu, ammallee dura dhaabbatuu dhiisu’. 

نَظَرًا وَفِكْراً وَوَسْوَسَة

Qalbi`iin laalu`uufii, ammalee yaadafii, waswaasan duran dhaabbatin.

فَاِنَّ اللَّهُ تَعَالَىَ طَوَى عِلْمَ ذَلِكَ عَن اَنَامِهِ

Rabbiin beekkomsa waan muree dabarsee namarraa cufee takkaa maree jiraa takkaa daboolee jiraa.

وَنَهَاهُم عَن مَرَامِهِ

Ammallee isa baruu barbaadu`urraa dhoowwee jiraa.

قَاَلَ تَعَالَى فِى كِتَابِهِ (لاَ يُسْأَلُ عَمَّا يَفْعَلُ وَهُمْ يُسْأَلُون)

Rabbiin ol taye qur`aana isaa keessatti akki je`e (laa yus`alu kgammaa yafkgalu wahum yus`aluun) ma`naan isaa (Rabbiin waan dalagurraa hin gaafatamu. ammoo khalqiin waan dalaganirraa ni gaafataman) jechu.

فَمَن سَأَلَ لِمَ فَعَل ؟

Namni : Rabbiin maalif waan kana dalaga , je’ee gaafate.

فَقَدْ رَدَّ حُكْمُ الكِتَابِ

Dhugumaan : hukmii qur`aanaa deebise . takkaa dide.

وَمَنْ رَدَّ حُكْمَ الكِتَابِ كَانَ مِن الكَافِرِينَ

Namni hukmii qur`aanaa dide,takkaa deebise inni kuffaararraayi.

Qadarri sirrii Rabbiin dalagaa waan uumee itti oofu.sun akkafedhetti, waan fedhe argamsiisuu,waan fedhe dhabamsiisuu, kan fedhe duroomsee, kan fedhe hiyyoomsuu, kan fedhe jiraachisee, kan fedhe ajjeesuu, kan fedhe qajeelchee, kan fedhe jallisuudha.

Namni akkaataa Rabbiin dalagaa isaa itti oofu beekhu hin jiru.

Wanni (ahlissunna`aafii jamaa`aadhaa) irratti deeman : wanni argame hundi, beekkomsa Rabbiitifii,likkeessuu isaatini,taati. Isaatu fedhee likkeessee , argamsiisa. Kheyrii taatuu,sharrii taatuu.Wanni Rabbiin argamuu isiidhaa hin fedhin tan argamtu hin jirtu.

 فَهَــــذِهِ

Aqiidan hanga ammaa dubbanne tun. 

جُمْلَةُ مَا يَحْتَاجُ اِلَيْهِ مَن هُوَ مُنَوَر

Waan namni qalbiin isaa ifte, itti haajamu.

مِن أَوْلِيَاءِ اللَّهِ تَعَالَى

Warri  awliyaa Rabbii taye .

وَهِىَ دَرَجَةُ الرَّاسِخِينَ

Aqiidaa dabarte tana qabatuun,darajaa warra ilmii keessatti cimeeti.

لأَنَّ العِلْمَ عِلْمَان

Ilmiin ilmuma lama.

عِلْمٌ فِى الخَلْقِ مَوجُود

Takka ilmii khalqii keessa jirtu. sun ilmii shari`aadhatii.

وَعِلْمٌ فِى الخَلْقِ مَفْقُود

Tuun ilmii khalqii keessa hin jirre. 

فَإِنْكَارُ العِلْمِ المَوْجُودِ كُفْر

Duuba ilmii khalqii keessa jirtu diduun , sun shari`aa nabi Muhammad dhufeenii , kufri`i .

وَإِدِعَاءُ العِلْمِ المَفْقُودِ كُفْر

Ammoo ilmii khalqii keessa hin jirre nan beekhaa himatuun,kufri`i.ilmiin khalqii keessa hin jirre, ilmii Rabbiin qofti beekhu . kan akka , gaafa qiyaaman dhaabbattu beekhu`uu , kan akka rooba, hoggaa roobufii ,hanga roobu beekhu`uu. kan akka lubbuun namaa , bakka akkanatti, gaafa akkanaa duutii beekhu`uu, kan akka waan garaa haadhaa jiru dhala`aa, takkaa dhiiraa, beekhu`uu . kan akka waan namni boru qunnamu beeku`uu sun waan Rabbiin qofti beekhuu. Duuba namni waan dabarsine nan beekha , je`u , kan Rabbiin isan beysisin, inni kaafira

وَلاَيَثْبُتُ الاِيمَانُ إِلاَّ بِقَبُولِ العِلْمِ المَوجُود وَتَرْكُ طَلَبِ العِلْمِ المَفْقُود

Yoo ilmii khalqii keessa jirtu , ilmii shari`aadhaa ,qeebalanii, ilmii khalqii keessa hin jirre , tan Rabbiin qofti beekhu, barbaaduu dhiisan malee , iimaanni hin jaaramu, takkaa  hin dhaabbatu .

وَنُؤمِنُ بِاللَّوحِ

Lawhii Rabbiin waa hunda keessatti katabee dabarse, ni jiraa ni dhugo`oomsina ,bal`inni isaa sami`iifii , dachii jidduu ni gaya inni samii torbanii ol jira .

وَالقَــــلَمِ

Ammas qalamni wahayyuu lawhii san keessatti katabe, ni jiraa ni dhugo’oomsina.

وَبِجَمِيعِ مَا فِيهِ قَد رُقِم

Ammallee waan lawhii san keessatti katabame, takkaa katabe hunda ni dhugo`oomsina .

فَلَو  اجتَمَعَ الخَلقُ كُلِّهُم عَلَى شَئٍ كَتَبَهُ اللَّهُ تَعَالَى أَنَّهُ كَائِن لِيَجْعَلُوهُ غَيرَ كَائِن

Wanni Rabbiin haa taatuu je`e, tayuun ooltu Odoo khalqiin hundi waan Rabbiin haa taatuu , katabee dabarse,tayuu dhoowwu`urratti walii galanii , wal gargaaranii  .  

لَمْ يَقْدِرُوا عَلَيهِ

Waan san tayuu dhoowwuu hin dandayan.

وَلَو اجتَمَعُوا كُلِّهُم عَلَى شَئٍ لَمْ يَكْتُبَهُ اللَّهُ تَعَالَى لِيَجْعَلُوهُ كَائِنًا

Ammas odoo hundi isaanii, waan Rabbiin tayuu isi`ii, hin katabin, taasisuu isi`ii fedhanii. 

لَمْ يَقْدِرُوا عَلَيهِ

Taasisuu hin dandayan.

جَفَّ القَلَمُ بِمَا هُوَ كَائِنٌ اِلَى يَوْمِ القِيَامَةِ

Qalamni waan hanga guyyaa qiyaama’atti, argamu`uu taa`u hunda, lawhii keessatti katabee dabarse, dibeenni  goggoge. takkaa wanni katabame sun goggoge.

وَمَا أَخْطَأَ العَبْدَ لَمْ يَكُن لِيُصِيبَهُ

Wanni Rabbiin, gabricha isaa hin tuyxuu, katabee dabarse, kheyrii tayuu, sharrii tayuu, abaduma isan tuyxu .

وَمَا أَصَابَهُ لَم يَكُن لِيُخْطِئَهُ

Ammoo wanni Rabbiin haa isa tuyxuu, katabee dabarse, abaduma isa tuquu hin ooltu.

وَعَلَى العَبْدُ اَن يَعْلَم اَنَّ اللَّهَ قَد سَبَقَ عِلْمُهُ فِى كُلِّ كَائِنٍ مِن خَلْقِهِ

Wanni beekhun gabricha Rabbirratti jiru ,Rabbiin,waan khalqiidharraa, uumame hunda,odoo hin uumamin,ni uumamtii beekhee jira. 

فَقَدَرَ ذَلِكَ تَقْدِيرًا مُحْكَمًا

Duuba Rabbiin waan argamaa hunda, odoo isiin hin argamin dura, akkaataa isiin itti argamtu , likkeessee jira, likkeessaa jabduu.

مُــبرَماً

Likkeessaa muramtee quunqumamte.

لَيْسَ فِيهِ نَاقِضْ

Kan waan Rabbiin muree dabarse, namni diigu hin jirre.

وَلاَ مُعَقِـــبَ

Kan namni waan inni mure duubarra  dhufee laalu hin jirre.    

وَلاَ مُزِيلٍ

Kan waan inni mure, namni didee deebisu hin jirre, takkaa deemsisu hin jirre.

وَلاَ مُغَـيـِر

Kan namni waan san jirjiiru hin jirre.

وَلاَ نَاقِصٍ وَلاَ زَائِدٍ مِن خَلْقِهِ

Waan Rabbiin muree dabarserraa , wanni ir`atu hin jiru , wanni itti ida`amus hin jiru.

فِى سَمَاوَاتِهِ وَأَرْضِهِ

Sami`iifii dachii isaa keessatti.

وَذَلِكَ

Waa hunda, waan khalqi`irraa uumame, Rabbiin odoo isiin hin uumamin, waan isiin taatu beekhaa yaadu.

مِنْ عَقِيدَةِ الاِيمَانِ

Jaarmaya iimaanarraayi.

وَأُصُولُ المَعْرِفَةِ

Ammallee dhaaba beekkomsarraayi.

وَالإِعْتِرَافِ بِتَوْحِيدِ اللَّهِ وَرُبُوبِيَتِهِ

Ammallee dhaaba tokkummaa Rabbiitifii, inni waa uumuu beekhu`uuti.

قَاَلَ تَعَالَى فِى كِتَابِه

Akka Rabbiin qur`aana keessatti je’e.

 (وَخَلَقَ كُلَّ شَئِ فَقَدَرَهُ تَقْدِيرًا)

(Wa khalaqa kulla shay`in, fa qaddarahuu taqdiiraa) ma’naan isaa Rabbiin waa hunda uumeti likkeesse.

وَقَالَ تَعَالَى (وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ قَدَرَاً مَقْدُورًا)

Ammas Rabbiin akki je`e : (wa kaana amrullaahi qadaran maqduuraa) ma`naan isaa: Rabbiin wanni inni uume hundi,waan muramee likkeeffame.

فَوَيْلٌ لِمَن صَارَ قَــلْبُهُ فِى الــقَدَرِ قَــلْبًا سَــقِيمًا

Nama qadara Rabbitti , yookaa Rabbiin waa muree dabarsu`utti amanuu dhabee, qalbiin dhukkuba shakki`iitin tuqamteef , azaabatu jira.

لَقَد إِلْتَمَسَ فِى فَحْصِ الغَيْبِ سِراً كَتِيمًا

Namni qalbiin isaa dhukkuba, qadaratti amanuu dhabu`uutin tuqamte sun, seyiinsa isaatin, waan isarraa fago’oo qoqqotee, barbaadu`uun ,sirrii Rabbiin namurraayuu dhoyse , barbaadee jira.

وَعَادَ بِمَا قَالَ فِيهِ إِفْاكًا أَثِيماً

Duuba namni qadarraa dubbatee, itti amanuu dide sun, waan qadara keessatti je`een, kijibee, dilaaye. waan .waan qur`aanafii, hadiisni dhufeen dura dhaabbateef jecha.

Wanni qur’aanafii hadiisni dhufeen ,qadaa’afii qadaratti amanu`u.(qadaraafii qadgaa`ni) ma’naan isaa: Rabbiin duruma odoo waa takka hin uumin: waan uumu`uu taa`u beekhee , waan isiin tayu`uu deemtu katabee mure, jechu'.

وَالعَرشُ وَالكُرْسِىَّ حَقٌ

Arshi`iifii kursiin Rabbiin uume ,haqaa ni dhugo`oomsina.(arshiin)waan Rabbiin uume hunda keessaa, isi`iitu irra guddo`o ,isiin sami`ii oli, isiin waan uumame hundaaf akka willee manaati . takkaa qubbi`iiti.

Arshii Rabbii amma Malaaykaa afur gurgudda`aatu ba`ata.kan mormi tokkoo isaanii dheerina keessa, amna amata dhibba torba gayu ,ammoo guyyaa qiyaama`aa malaaykaa saddeettu arshii ba`ata , (kursiin sami`iifii dachi`irra guddo’o).

وَهُوَ مُستَغْنٍ عَنِ العَرْشِ

Rabbiin arshi`irraa dureessa.

وَمَا دَونِهِ

Ammallee waan arshii malee jirurrayis dureessa.akka Rabbiin (Innallaaha la ghaniyyun kganil kgaalamiin) je`e (إِنَّ اللَّهَ لَغَنِىٌّ عَنِ العَالَمِين)  je`e .ma`naan isaa: Rabbiin waan uume hundarraa dureysa jechu’u. 

مُحِيطٌ بِكُلِّ شَئ

Rabbiin waan hundaan marseeti , beekhee jira. 

وَفَـــوقَـهُ

Waan (arshi`ii) olii hundaan marsee jira, beekkomsaafii dandeytii isaatin. 

وَقَدْ أَعْجَزَ عَن الإِحَاطَةِ خلقه

Rabbiin waan uume hunda , waan inni taye beekhu`urraa ,dadhabsiisee jira. Ammalle arga`aan, isaan isa marsu`urraa ,isaan dadhabsiisee jira,Rabbiin isaatu waan uume hunda, waan tayan beekha malee. wanni uumame waan inni taye beekhuu hin dandeessu,beekkomsi isaanii achin gayuu, wanni Rabbii ifii beekaniin, waan inni uume beekhu`u, waan inni dalage laalu` mee namni ,ruuhii ifii qaama sossoosu`uufii , waan isiin dalayde arguu malee , waan ruuhin taate hin beyne, akkamiin waan Rabbiin isaa taye, beekhuu dandaya? Tanaaf jecha wanni namni Rabbii ifii beekhun,waan inni uume ayli`iin laalu`uu je’an.

وَنَقُولُ أَنَّ اللَّهَ اِتَّخَذَ إبْرَاهِيمَ خَلِيلاً

Wanni nuti jennu. takkaa yaannu, Rabbiin nabi (Ibraahiim ) jaalallee godhatee jira

وَكَلَمَ مُوسَى تَكْلِيمًا

Rabbiin nabi Muusaa dubbisee yaanna .

إِيمَانًا وَتَصْدِيقًا وَتَسْلِيمًا

Rabbitti amannee, waan inni je`e fudhatu`uuf. Ammallee qeebalu`uuf. waan Rabbiin nuuf odeessef jecha.

وَنُؤْمِنُ بِالمَلآئِكَةِ

Rabbiin Malaaykaa ni qabaa dhugo`oomsina, Malaaykan warra Rabbiin nuurarraa uume , kanneen waan Rabbiin itti ajaje dalagan, kanneen Rabbitti hin dilooyne. warri dalaga`aan dhaabbatu, Malaayka`a .Rabbiin garii malaayka`aa warra dalagaa gaarotaatin dhaabbatu godhe, garii isaanii roobatti ajaje. garii gadaameysa beeratti maddabe, garii ilmoo garaa haadhaa keessatti tooyatu`utti maddabe, hanga isiin dhaltutti, gariin malaaykaadhaa nama eegu`utti ajajamte gariin isaanii dalagaa namaa eeganii , hisaabanii katabu`utti, gariin ruuhii  namaa fuudhu`utti, gariin qabrii keessatti nama gaafatu`utti, gariin ibiddatti , gariin jannatatti, gariin ji`aafii ,aduudhatti, gariin ergaa Rabbii anbiyootatti fidu`utti ajajamte , gariin isaanii Malaaykaa sami`iiti . gariin ta dachiidhati , gariin ta  halkaniitii , gariin ta guyya`aati. akkanatti Malaaykan Rabbii, dalagaa Rabbiin itti ajajeen dhaabbatti.

Malaaykan Rabbii hanganaa, Rabbii tokkicha malee namni biraa hin beekhu .wanni nurratti jiru, Rabbiin Malaaykaa qabaa dhugo`oomsuu. Matootin  Malaayka`aa kudhani isaan:

Jabriil, Miikaa`iil, Israafiil, Azraa`iil , Munkar, Nakiir, Raqiib, Atiid , Maalik , Ridwaan.

وَالنَّـبِـيِّينَ

Anbiyoota hundatti amanna.

وَالكُتُبِ المُنَزَّلَةِ عَلَى المُرْسَلِينَ

Kitaabban Rabbiin ergamoota isarratti buuse` hundatti amanna. kan akka towraata Muusa`aa . injiila Iisa`aa, Zabuura daawuud .qur`aana Nabi Muhammad, nageenyi isaanirratti haa jiraatuu.

وَنَشْهَدُ أَنَّهُم كَانُوا عَلَى الحَقِّ المُبِين

Wanni nuti ragaa baanu akka nabiyoonni hundi haqa mul`ata`aan dhufan, gabroota Rabbii, karaa haqaa qajeelchu`uuf , jecha.

Ergamoota Rabbirraa namni diiddamii shan qur`aana keessatti dubbatamee jira, isaan:

Aadam, Idriis, Nuuh, Huud, Saalih, Ibraahiima , Luux , Ismaa`iil , Ishaaq , Ya`quub, Yuusuf , Ayyuub , Shu`eyb , Haaruun , Muusaa Alyasa', Zulkifli , Daawuuda , Suleymaan , Ilyaas, Yuunus , Zakariyyaa , yahyaa , Iisa , Maayyin isaanii , Nabi Muhammad Nageenyi hundarratti haa jiraatuu.

Jara kanarraa warri akkaan cinqii guddoo arge , nama shan isaan : Nuuh, Ibraahiim, Muusaa,Iisaa. nabi Muhammadi, Nageenyi isaan hundarratti haa jiraatuu. 

وَنُسَمِى أَهْلَ قِبْلَتِنَا مُسْلِمِين

Nuti warra qiblaa teenyatti gara galee salaata hunda warra islaamaa, warra iimaanaa jenneeti yaamna, akka isaan iimaana qaban yaanna.

مَا دَامُوا بِمَا جَاءَ بِهِ النَّبِىُ مُعْتَرِفِين

Waan isaan waan nabi Muhammad dhufeen eehamani qeebalaniin.

وَلَهُ بِكُلِّ مَا قَالَهُ وَأَخْبَرَهُ مُصَدِقِين

Ammallee waan isaan,waan nabi Muhammad je`e,yookaa odeesse hunda, dhugo’oomsaniin.

Nabi Muhammad akki je’e: (namni salaata keenya salaate , kan qiblaa keenyatti gara gale, kan waan nutti qalle nyaate, inni islaama qabaa, waan nuti qabnu ,qaba. Waan nurratti jiruutu isarratti jira).

(مَنْ صَلَى صَلاَتَنَا وَاستَقْبَلَ قِبْلَتَنَا وَأَكَلَ ذَبِيحَتَنَا فَهُوَ مُسْلِمٌ لَهُ مَا لَنَا وَعَلَيْهِ مَا عَلَيِنَا )

وَلاَ نَخُوضُ فِى اللَّهِ

Waan hin beynen, Rabbi maqaa hin dhooynu, tanaaf jecha waan Rabbiin ifiin wassafe malee, takkaa ifiin yaame malee waan biraatin isa hin dubbannu. maqaa inni ifiin yaame malee , maqaa biraatin isa hin yaamnu.

وَلاَ نُمَارِى فِى دِينِ اللَّهِ

Diinaa Rabbii keessatti warra haqaatin hin falamnuu haqa jala deemna.

وَلاَ نُجَادِلُ فِى القُرْآن

Nuti qur`aana keessatti , nama haqaan deemun, moromnee,walin dhabnu. qaraatii keessatti taatuu , waan biraa keessatti taatuu.

وَنَشْهَدُ أَنَّهُ كَلاَمُ رَبِّ العَالَمِين

Akka qur`aanni dubbii Rabbii waa hunda uumee taye ragaa baana , ni beyna.

نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الأَمِينُ

Kan jibriil bu`eenii.

فَعَلَّمَهُ سَيِّدَ المُرسَلِينَ مُحَمَّداً صَلَى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَمَ

Mataa ergamtootaa nabi Muhammad nageenyi isarratti haa jiraatuu barsiise.

وَهُوَ كَلاَمُ اللَّهِ تَعَالَى

Qur`aanni waan Rabbiin je`e. dubbii isaati.

لاَ يُسَاوِيَهُ شَئٌ مِن كَلاَمِ المَخْلُوقِين

Dubbii nama Rabbiin uumerraa, waa takkalleen qur`aanatti hin qixxooytu.

وَلاَ نَقُولُ بِخَلْقِهِ

Qur`aanni , waan dubbii Rabbii tayeef jecha ,inni waan guyyaa keessaa uumame hin jennuu, inni duruma jira. waan sifa Rabbii tayeef jecha.   

وَلاَ نُخَالِفُ جَمَاعَةَ المُسْلِمِين

Jamaa`aa islaamatiin wal hin dhabnu . waan ulamaan islaamaa irratti walii gale dura hin dhaabbannu.karaa isaan deeman, yaada isaan qaban, dhiifnee karaa biraa hin deemnu. waan ulamaan islaamaa irratti walii gale diduun badiidhaa.

وَلاَ نُكَفِّر أَحَدً مِن أَهْلِ القِبْلَةِ بِذَنْبٍ مَا لَم يَسْتَحِلُّهُ

Nama islaamaa, kan tokkummaa Rabbii yaadu , yoo ka`ee dilii dalage , dilii sanii jennee, isa hin kafarsiifnu, yoo dili san dalaguun ni gaya, halaal, jechaa yaada`aa dalage malee.

ولا نقول : لا يضر مع الايمان ذنب لمن عمله

Nuti warri (sunna`aafii jamaa`aadhaa) : iimaanan wajji , diliin hin darartu , hin jennu. namni iimaana qabu, yoo dilii dalage wahuu irraa hin ir`atu hin jennu , diliin mu`mina ni miitii. maalif mu`minni dilii dalagu ni gubata , haa eegasii ibidda keessaa bayuu, malee shafaa`aa fa`aan.

وَنَرجُو لِلْمُحْسِنِينَ مِنَ المُؤْمِنِينَ أَنْ يَعْفُو عَنْهُم

Warra iimaanaa, kan dilii dalagee ,eegasii waan gaarii dalageef , Rabbiin dhiifama isaanii godhee.

وَيُدْخِلُهُم الجَنَّةَ بِرَحمَتِهِ

Rahmata isaatin, jannata isaa isaan seensisuu khajeella.

وَلاَ نَأْمَنُ عَلَيْهِم

Nama waan gaarii dalage , Rabbiin ibidda hin geessu jennee hin murru ibidda isaan geessuu ni sodaanna, Mu`minni haala lamarraa qullaa hin tayu , haalli lamaan rahmata Rabbii kajeelu`uufii , azaaba isaa sodaatu`u . maalif wanni gaarin inni dalage , irraa qeebalamuu dhabuun ni malaa . akkasuma wanni gaarin inni dalagu,waan Rabbiin isaan qananiisef, galata tayuu hin dandeessu , galata ija takkaatuu tayuu hin dandeessu , yoo Rabbiin irraa isa gaafate.

وَلاَ نَشْهَدُ لَهُم بِالجَنَّةِ

Nuti : ormi Mu`minaa jannata malee , azaaba hin seenan jennee , murree jannataan , ragaa isaanii hin baanu yoo nama nabi Muhammad jannata seenaa nuu hime , takkaa itti nuu akheekhe taate malee.

وَنَسْتَـغـفِرُ لِمُسِيئِهِم

Orma mu`minaa kan dilii dalageef , istighfaara , takkaa araara barbaada,ni goonaf . Rabbiin isaanii araaramuu barbaannaf . yaa Rabbi isaaf, takkaa isaanif araarami jennee.